به نقل از «عصر ایران»

چرخش ایران به آسیای مرکزی: انگیزه ها و چالش ها

تاریخ انتشار: ۳ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۸۴۳۸۹

از زمان روی کار آمدن ابراهیم ریسی به عنوان رییس جمهوری اسلامی ایران، آسیای مرکزی یکی از اولویت های سیاست خارجی ایران بوده است. در عصر گمانه ها درباره کاهش قدرت و نفوذ روسیه در این منطقه و رقابت فزاینده بین بازیگران مختلف مانند چین و ترکیه، ایران نیز دیپلماسی فعالی در آسیای مرکزی در پیش گرفته است.

به گزارش عصرایران، وبگاه "میدل ایست مانیتور" با این مقدمه نوشت:

رییسی پس از انتخاب به عنوان رییس جمهوری ایران، با انجام اولین سفر رسمی خود به شهر دوشنبه، یخ روابط بین تاجیکستان و ایران را آب کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

او اولین رییس جمهوری ایران بود که طی دو دهه گذشته به تاشکند سفر کرد. وی همچنین در مناسبت های مختلف با روسای جمهوری قزاقستان، ترکمنستان و قرقیزستان دیدار کرد. در ادامه این دیدارها، ایران مجموعه‌ای از تفاهم‌نامه‌ها را برای تشویق همکاری‌های تجاری، مبادلات فرهنگی، کشاورزی و تولیدی با کشورهای آسیای مرکزی امضا کرد.

یکی از مهم ترین دلایل روی آوردن ایران به آسیای مرکزی، تلاش کشورهای غربی برای انزوای فزاینده  ایران در سطح بین المللی است. در سطح جهانی، بن بست مذاکرات هسته ای با آمریکا و اعلام تحریم های جدید اتحادیه اروپا علیه ایران به اتهام کمک های نظامی این کشور به روسیه، پیچیدگی روابط این کشور با کشورهای غربی را بیشتر کرده است.

در سطح منطقه ای، تنش زدایی اخیر ترکیه با عربستان سعودی، امارات متحده عربی و به ویژه اسراییل، توازن قوای منطقه خاورمیانه را تغییر داد و جاه طلبی های تهران را در منطقه تهدید کرد. در حالی که تقویت روابط آذربایجان-ترکیه و همکاری رو به رشد آذربایجان و اسراییل، ظرفیت های سیاسی ایران را بیشتر محدود کرده و آن را در منطقه منزوی می کند.

چرخش ایران به آسیای مرکزی انزوای آن را می شکند، قدرت رو به رشد ترکیه در آسیای مرکزی را متعادل می کند و قدرت سیاسی آن را از طریق نیروهای نیابتی خود مانند تیپ "فاطمیون" در افغانستان افزایش می دهد.

علاوه بر این، افزایش همکاری با کشورهای آسیای مرکزی، راه را برای الحاق ایران به اتحادیه اوراسیا و سازمان همکاری شانگهای هموار خواهد کرد که برای مقابله با تحریم های غرب و انزوای سیاسی ایران حیاتی است. ایران پیشتر به عنوان جدیدترین عضو سازمان همکاری شانگهای در ماه سپتامبر پذیرفته شده است و عضویت آن احتمالا از آوریل 2023 اجرایی خواهد شد.

کشورهای آسیای مرکزی نقش مهمی را در تبدیل شدن به "هاب" ترانزیتی بین اتحادیه اروپا و چین ایفا می کنند. اختلال در کریدور شمالی از طریق روسیه به دلیل جنگ با اوکراین، فرصت هایی را برای تهران ایجاد می کند تا بتواند محموله های باری کریدور شمالی را جذب کند و نقش راهبردی خود را از طریق تجارت اوراسیا افزایش دهد.

هر تن کالایی که از خاک ایران می گذرد تقریبا 100 دلار  برای این کشور درآمد حاصل می کند (بیشتر از درآمد صادرات یک بشکه نفت) که می تواند منافع اقتصادی قابل توجهی برای این کشور به همراه داشته باشد.

با وجود این انگیزه ها برای همکاری، محدودیت هایی نیز وجود دارد. اول از همه، علیرغم اظهارات سیاسی سازنده روسای جمهوری کشورهای آسیای مرکزی، سردرگمی قابل توجهی در مورد ایران در سطح افکار عمومی این کشورها وجود دارد. 

یک نظرسنجی از میان کشورهای آسیای مرکزی که در ماه مه و ژوئن امسال انجام شد، نشان می دهد که 52 درصد از تاجیک ها درباره موضع ایران در قبال کشورشان نظری ندارند. این نسبت برای ازبکستان، قزاقستان و قرقیزستان به ترتیب 47 درصد، 30 درصد، 29 درصد است. مهمتر از آن، مجموع کسانی که ایران را به صورت "بسیار نامطلوب" و "تا حدودی نامطلوب" می بینند، در قزاقستان 41 درصد و در قرقیزستان 34 درصد است.

 

این سردرگمی قابل توجه در سطح عمومی لزوما تعامل آینده با ایران را تهدید نمی کند، اما ممکن است در ایجاد مشارکت بلندمدت عدم اطمینان ایجاد کند.

با این حال، آیا کشورهای آسیای مرکزی می خواهند با کشوری که تحت تحریم قدرت های (غربی) جهانی است تعامل کنند؟ همچنین، اگرچه ایران به عنوان یک کشور ترانزیتی دارای اهرم های ژئوپلیتیکی است، اما زیرساخت های فیزیکی آن قدیمی و بیش از حد مورد استفاده قرار گرفته است و به دلیل تحریم های غرب و حضور غالب نهادهای شبه دولتی در اقتصاد (بنیادها)، شرکت های بین المللی از سرمایه گذاری در کشور اجتناب می کنند.

بسیاری ممکن است فکر کنند توافقنامه همکاری راهبردی 25 ساله ایران با چین که در سال 2021 امضا شد، می تواند این وضعیت را معکوس کند و زیرساخت های ایران را به سرعت بازساری کند. اما این یک فرض واقعی نخواهد بود. به نظر می‌رسد که انگیزه اصلی چین مبادله نفت با تخفیف در ازای صادرات کالاهای ارزان‌تر چینی است. همچنین کریدور میانه که از آسیای مرکزی، خزر، آذربایجان، گرجستان و ترکیه می گذرد، به سرعت در حال توسعه به عنوان یک مسیر جایگزین با قابلیت های بیشتر برای ایجاد زیرساخت های بهتر با سرعت بیشتر است.

علی‌رغم چالش‌ها، ایران به دنبال ادامه روابط بیشتر با آسیای مرکزی مصمم به نظر می رسد، به‌ویژه در شرایطی که بنادر آن اهمیت راهبردی پیدا می‌کنند، زیرا بخش عمده تجارت جهانی به سمت آسیای شرقی تغییر می‌کند و جنگ روسیه علیه اوکراین همچنان کریدور شمالی را مسدود ساخته است. برای تهران، این روابط بهترین راه برای غلبه بر تحریم ها و ایجاد مسیرهای جدید درآمدی است.

 

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: کشورهای آسیای مرکزی تحریم ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۸۴۳۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آمادگی ایران برای همکاری صنعتی با آفریقا/ رابطه برد_برد می‌خواهیم

به گزارش خبرگزاری مهر، بابک احمدی رئیس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) در نشست تخصصی دومین اجلاس ایران و آفریقا با اشاره به اینکه توسعه همکاری با کشورهای آفریقایی در اولویت‌های همکاری‌های بین المللی ایران قرار دارد، گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد کشورهای آفریقایی در سال‌های اخیر تحرک خوبی در عرصه توسعه صنعتی داشته اند به طوری که بیشتر اقلام ۱۰ گروه اول وارداتی به این قاره، محصولات و ماشین آلات صنعتی است.

وی افزود: آمارها نشان می‌دهد ۸ کشور از ۱۰ کشور اول صادرکننده به آفریقا جزء فهرست ۱۰ کشور اول واردکنندگان از این قاره هستند که این امر نشان می‌دهد راهکار مناسب همکاری با کشورهای آفریقایی در ایجاد یک رابطه دوطرفه است.

معاون وزیر صمت در ادامه با اشاره به ظرفیت‌ها و منابع طبیعی قاره آفریقا در ۳ بخش معادن، نفت و گاز و زمین‌های حاصل‌خیز کشاورزی، هدفگذاری فعالیت ایران در آفریقا را در ایجاد یا تکمیل زنجیره صنایع معدنی، نفت و گاز و صنایع تبدیلی بیان کرد.

احمدی تصریح کرد: ایران نگاه برابر برای همکاری با کشورهای آفریقایی دارد و به دنبال یک رابطه برد- برد و استفاده مکمل از ظرفیت‌های یکدیگر است.

رئیس هیات عامل ایدرو، صدور خدمات فنی و مهندسی و توسعه مدیریت را از دیگر بسترهای همکاری عنوان و ابراز امیدواری کرد: ایران و کشورهای آفریقایی در حوزه همکاری‌های صنعتی با صبر و حوصله و استمرار تعاملات به سطح مناسبی از همکاری‌های دو جانبه برسند.

در ادامه این نشست «انگت روبارد هیپولیت جین پاول» وزیر صنایع کوچک و متوسط کشور آفریقای مرکزی گفت: ما نیاز مبرم به توانمندی‌های صنعتی، دانش فنی و همچنین نیروی انسانی متخصص داریم.

وی با تاکید بر ابنکه سیاست کلی کشورش در گسترش همکاری‌های جنوب-جنوب (کشورهای در حال توسعه) است، تصریح کرد: با توجه به محدودیت‌های بانکی درصدد این هستیم که بحث صادرات و واردات دو طرفه باشد تا بخشی از این مشکلات حل شود.

نشست تخصصی صنعت دومین اجلاس ایران و آفریقا با حضور معاونان وزیر صنعت، معدن و تجارت و وزیران صنایع و تجارت سه کشور آفریقایی و فعالان بخش خصوصی در محل پژوهشگاه سازمان مدیریت صنعتی برگزار شد.

کد خبر 6092680 سمیه رسولی